Tôi đã nghỉ việc một trường quốc tế vì những kỳ nghỉ phân biệt chủng tộc

Xin chào mọi người,
Tôi là Hoàng Anh, đã từng là một giáo viên tại một trường quốc tế. Bài viết này tôi xin có vài dòng để kể về những trải nghiệm làm việc của tôi và cũng kể về lý do khiến tôi kết thúc công việc tại đó. Văn của tôi hơi dở nên các bạn cố gắng đọc đến cuối nhé.

Tôi vừa kết thúc công việc tại một trường quốc tế tại quận 7, Tp. Hồ Chí Minh. Công việc của tôi là phụ trách bộ môn Công nghệ của hệ song ngữ, quản lý các phòng thực hành (các Makerspaces và cả vườn sinh vật), ngoài công tác lên lớp với học sinh thì công việc của tôi còn bao gồm việc quản lý một nhóm giáo viên (cùng bộ môn) và xây dựng chỉnh sửa chương trình cho 12 khối. Bản thân đó là một ngôi trường mà tôi rất yêu quý, mức lương của tôi không tệ. Thậm chí bản thân tôi đánh giá cao sự đầu tư của nhà trường cho học sinh. Nên nếu nói chuyện một cách công tâm, thì ngôi trường đó đó nhiều điểm để khen. Vấn đề tôi viết ra cũng chẳng phải vấn đề chỉ có ở một ngôi trường mà cũng là thứ xuất hiện ở rất nhiều ngôi trường có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam.

Hình chỉ mang tính chất minh họa

Nếu các bạn là thầy cô hay học sinh học tại các môi trường song ngữ thì có thể các bạn sẽ chẳng xa lạ gì với chuyện này. Đó là trong trường thường có những kỳ nghỉ được gọi là nghỉ đông, nghỉ thu, Lieu day (một số nơi có cả nghỉ xuân nữa). Vào những ngày này thì giáo viên nước ngoài sẽ được nghỉ, như trong trường hợp của trường nơi tôi đã từng làm việc thì giáo viên nước ngoài bao gồm toàn bộ Ban giám hiệu người nước ngoài, giáo viên nước ngoài, nhân viên tư vấn học đường, nhân viên thư viện. Và dĩ nhiên điều kiện để bạn được nghỉ là bạn phải có quốc tịch không phải Việt Nam. Tôi đã chứng kiện một trường hợp khi nhân viên tư vấn học đường (cũ) vì có quốc tịch nước ngoài nên được nghỉ và nhân viên tư vấn học đường (mới) vì mang quốc tịch Việt Nam nên vẫn làm việc.

Vậy hậu quả của những kỳ nghỉ này là gì? Toàn bộ học sinh vẫn đi học và tất cả các giáo viên có quốc tịch Việt Nam vẫn làm việc  Tức là số lượng học sinh vẫn như cũ còn tổng số giáo viên giảm khoảng một nửa. Ở một số trường văn minh hơn thì họ trả lương thừa giờ cho các giáo viên có số tiết thừa giờ, tuy nhiên đó không phải trường hợp mà tôi đang kể đến. Chỗ tôi từng làm thì không thế.  

Trong các kỳ nghỉ đó, do sự thiếu hụt nhân lực, các giáo viên Việt Nam (đúng hơn là có quốc tịch Việt Nam) thường sẽ phải nhận số tiết gấp đôi hoặc gần như gấp đôi. Một giáo viên trung bình dạy 4 đến 5 tiết 1 ngày thì vào ngày học bình thường sẽ có 8 đến 10 tiết một ngày (một ngày học có tối đa 9 tiết). Tức là ngoài việc nói liên tục cả ngày thì có nhiều trường hợp giáo viên phải nhận 2 lớp vào một phòng học. Trong những ngày tôi còn làm việc ở trường cũ, có lúc 1 giáo viên sẽ nhận lớp thuộc 2 khối khác nhau cùng một lúc tại phòng học của mình, và thường thì, giáo viên đó không còn khả năng để nhận thức mình nên dạy nội dung khối nào.  Trong những ngày thi học kỳ, thông thường sẽ có 2 giám thị cho một phòng thi, nhưng nếu những kỳ thi rơi trúng vào những kỳ nghỉ trên thì chỉ còn 1 giám thị cho các phòng thi. Chẳng may giám thị một cần đi vệ sinh thì gọi giám thị hành lang vào ngó hộ. Cơ bản là như vậy. Thêm một điều nữa, nếu sự lộn xộn này bị phụ huynh phản ánh thì BGH và giáo viên người Việt là người chịu trách nhiệm, còn giáo viên nước ngoài thì chẳng can dự gì cả (họ nghỉ mà).

Bản thân tôi đã làm gì trong những ngày tháng đó? Trước khi rời đi thì ít ra tôi cũng cố gắng cải thiện điều gì đó. Trong những kỳ nghỉ này. Tôi và nhóm giáo viên của tôi là những người chủ trì các hoạt động trường học (giải thể thao). Tôi cũng nhìn thấy sự nỗ lực của Ban giám hiệu người Việt trong việc cố gắng tìm kiếm các hoạt động (ngoài lên lớp) để giảm căng thẳng cho cả giáo viên Việt Nam và học sinh trong những thời điểm trường học thiếu tổ chức như vậy. Dĩ nhiên, không thể giải quyết triệt để sự vô tổ chức trong trường học vào những ngày này. Bởi lẽ, giải pháp cho việc thiếu nhân sự là thêm nhân sự chứ chẳng phải là làm đủ thứ hoạt động (không hề có trong kế hoạch đầu năm) để bù lấp vào những vị trí tiết học mà giáo viên nước ngoài đã bỏ lại. Nên cho dù có thế nào thì tôi và các giáo viên Việt Nam sát cánh cùng chúng tôi trong những thời điểm đó ít nhất đều có thể nói rằng: “ Chúng ta đã làm hết sức”.

Và đây là những gì diễn ra trong kỳ nghỉ phân biệt chủng tộc cuối cùng mà tôi phải chịu đựng. Đó là tuần nghỉ đông. 3 ngày đầu diễn ra đơn giản và tương đối trong kế hoạch. Tuy nhiên, kết thúc ngày làm việc của hôm thứ Tư (Wednesday), các giáo viên chưa nhận được thời khóa biểu của Thứ Năm (Thurday). Thời điểm tôi nhận được thời khóa biểu của thứ Năm là gần 7h00 tối (sau một ngày làm việc rất mệt do trường học thiếu người). Xin nhấn mạnh là tôi không trách Ban giám hiệu, nhưng tôi đã quá mệt với sự phân biệt chủng tộc này rồi.

Vì mệt nên tôi đã nhờ một giáo viên khác trong team mình quản lý soạn thời khóa biểu phân bố giáo viên và phòng học cho riêng bộ môn mình. Bộ môn tôi trong những ngày đó thường có 2,3 đôi khi đến 4 lớp trong 1 khung giờ, và nếu không có TKB phân chia cụ thể thì học sinh sẽ không thể tư duy mình học tập ở phòng nào và giáo viên cũng không thể tư duy mình sẽ phải chuẩn bị bài cho lớp nào nữa. Sau một lúc thì giáo viên mà tôi nhờ gửi lại thời khóa biểu bộ môn với dòng tiêu đề “ THỜI KHÓA BIỂU PHÂN BIỆT CHỦNG TỘC TỪ NGÀY …. ĐẾN NGÀY ….”

Ngay sau đó thì Ban giám hiệu người Việt đã liên hệ với tôi, dĩ nhiên là khiển trách vì sự thiếu chuyên nghiệp (dĩ nhiên cũng chẳng có thể dùng từ gì khác). Tôi với tư cách lãnh đạo team sẽ có 2 lựa chọn vào ngày hôm sau.  Một là,  đứng về phía nhà trường và phải nói một cách nào đó để giáo viên kia thấy mình sai và nhận khiển trách. Hai là, nhìn thẳng vào sự thật rằng sự phân biệt chủng tộc này ảnh hướng xấu tới trường học và cùng chủ trường ngồi lại để điều chỉnh chính sách nhân sự này.

Thực ra, tôi chẳng phải người sáng tạo lắm để có thể nói giáo viên kia sai khi bản chất người đó đúng. Họ phân biệt quốc tịch để quyết định người nghỉ. Nếu bạn có quốc tịch Việt Nam, bạn phải làm việc gấp đôi, không có thời gian để thở. Còn nếu quốc tịch bạn KHÔNG phải Việt Nam, bạn được nghỉ. Đó nếu không phải phân biệt chủng tộc thì dùng từ phân biệt quốc tịch chắc cũng chẳng sai. Dĩ nhiên, trường hợp này tôi cũng chẳng thể trách gì Ban giám hiệu người Việt, tôi biết họ đã cố gắng hết sức và bản thân họ chỉ là nạn nhân của những kỳ nghỉ này. Nhưng dù gì tôi cũng có một trong hai lựa chọn đó thôi

Sau cùng, ngày hôm sau, tôi đã lựa chọn phương án 2. Tôi viết mail cho chủ trường (là người Việt) để xin gặp và hy vọng có thể điều tiết lại kế hoạch nhân sự và kế hoạch nhà trường. Trong thư, tôi có nhắc tới “kỳ nghỉ phân biệt chủng tộc”. Và rất nhanh sau đó, các thủ tục để đuổi việc tôi diễn ra rất nhanh. Trước đây, tôi cũng đã từng nhìn thấy một giáo viên người Việt khác nói về chuyện này với chủ trường. Và dĩ nhiên, cô ấy cũng ra đi rất nhanh, nên dù gì, trước khi gửi mail, tôi cũng đã chuẩn bị cho điều đó.

Tôi hoàn toàn không được gặp chủ trường vào những ngày cuối cùng. Tôi chỉ nghe kể họ đã rất tức giận. Những ngày đó, một số lãnh đạo người Việt gặp tôi để bằng một cách nào đó khiến tôi nhận sai. Nhưng những thứ họ có thể nói với tôi chỉ đơn giản là “sự thiếu chuyên nghiệp”, “sự bồng bột”.Và dù gì thì mấy cái đó tôi nhận sai đơn giản thôi. Chỉ duy nhất một điều tôi chẳng thể nhận sai. Đó là sự phân biệt chủng tộc trong những kỳ nghỉ đó. Ngày cuối cùng, giám đốc nhân sự (người nước ngoài), có gặp tôi và dĩ nhiên cũng cố gắng bằng một cách nào đó bắt tôi nhận sai. Tôi nhớ lý lẽ cuối cùng bà ấy đưa ra là “ Tất cả các trường quốc tế đều như vậy nên những kỳ nghỉ đó không phải là phân biệt chủng tộc”. Kể ra thì bà ấy cũng khá thú vị. Tôi nhớ rằng, câu cuối cùng tôi nói với bà ta trước khi ký vào thủ tục thanh lý hợp đồng là: “Ơ thế thầy cô bà dạy là nếu trường nào cũng phân biệt chủng tộc thì nghiễm nhiên nó là đúng à?”

Cũng phải nói thật thì nếu tôi không phải là người đi thì tôi cũng sẽ là người chịu nỗi đau của người ở lại. Tôi sẽ phải cố gắng chứng minh sự phân biệt chủng tộc đó là đúng với một giáo viên khác (hoặc là tham gia vào công việc đuổi việc người đó). Thôi thì nỗi đau đó xin dành cho những người ở lại vậy.

Khi bạn được ăn học đầy đủ để biết cha ông bạn đã chiến đấu cả thế kỷ 20 vì chân lý “Mọi dân tộc trên thế giới sinh ra đều bình đẳng” thì ắt hẳn bạn sẽ chẳng muốn bảo vệ cho sự phân biệt đối xử đối với quốc tịch của cha ông mình.  Khi cha ông bạn đã rớt nước mặt từ 2-9-1945 để được thành người tự do, để được đối xử công bằng trên đất nước của họ, khi họ “đã đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vừng nền tự do độc lập ấy” thì bảo vệ cho sự phân biệt chủng tộc này sẽ để lại khổ tâm rất lớn cho một kẻ yếu đuối như tôi.



Ờ mà vì cha ông bạn đã thắng và đất nước của bạn cũng có nhiều công ty để lựa chọn làm việc nên làm việc ở đâu cũng là đóng góp cho Tổ quốc mà thôi thế nên chuồn nhanh khỏi đó là thứ tốt đẹp nhất tôi có thể làm được. Dù rằng các kỳ nghỉ phân biệt chủng tộc đó vẫn còn (cái này tầm bộ trưởng may ra can thiệp được). Thì ít nhất, thứ mà kẻ yếu hèn như tôi làm được là trở thành một tấm gương không chấp nhận điều đó.

Hậu chuyện,
Hiện tại thì tôi đã về Hà Nội (nơi tôi sinh ra). Tôi làm một công việc mới tại một công ty phần mềm. Có lẽ công việc cũng không thú vị bằng trường (cũ), nhưng mức thu nhập cao hơn. Thôi thi coi như là đóng góp vào GDP nước nhà nhiều hơn. Ngoài ra, thì mình cũng bán linh kiện chế tạo robot để học tập dành cho học sinh và sinh viên nhé. Thế nên các bạn học sinh muốn học tốt về lập trình robotics thì liên hệ mình nha. Đất nước của tương lai nằm trong tay các bạn.

Tôi viết bài này cũng chẳng mong góp ý gì với trường cũ. Nhưng mong rằng những trường học trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Nếu trường các vị còn duy trì những sự phân biệt chủng tộc như vậy, mong các vị liệu mà bỏ đi cho. Làm ăn ở nước Việt Nam xin hãy tôn trọng quốc tịch Việt Nam.